Zelfstandige in bijberoep worden - Hoe starten?

“Panta rhei” wisten de Griekse filosofen al: alles stroomt, er zijn geen zekerheden in het leven. Verlies jij je werk, dan zijn er twee mogelijkheden:

1. heb je recht op een werkloosheidsuitkering? Dan kan je zelfstandige blijven in bijberoep. Een tip: vraag bij de RVA naar de precieze voorwaarden, zodat je jouw uitkering niet op het spel zet.
2. krijg je geen werkloosheidsuitkering? Dan wordt je zelfstandige activiteit je hoofdberoep.

Inderdaad, dat kan. Sterker nog: de overheid stimuleert werkzoekenden om het heft in eigen handen te nemen. De maatregel “Springplank naar zelfstandige” laat jou toe om als werkloze te starten in bijberoep, en intussen nog een jaar uitkeringen te ontvangen.

Na dat jaar word je dan zelfstandige in hoofdberoep. Blijkt een carrière als zelfstandige toch niets voor jou? Dan zet je de activiteit gewoon stop.

Deze springplankregeling vraag je aan bij de RVA. Op de RVA-website lees je alles over de precieze voorwaarden. Die komen in grote lijnen hierop neer:

• vraag je een uitkering aan? Informeer je uitbetalingsinstelling over de start van je bijberoep. Ontvang je al uitkeringen? Breng je uitbetalingsinstelling op de hoogte vóór je opstart als zelfstandige. Laat je dit niet tijdig weten, dan kan je de uitkeringen verliezen.
• ben je loontrekkende? Dan mag je geen ontslag nemen, enkel en alleen om van deze maatregel te kunnen genieten.
• de voorbije zes jaar oefende je jouw toekomstige bijberoep niet uit als hoofdberoep.
• je activiteit wordt niet door derden uitgeoefend, bijvoorbeeld door iemand aan te werven met een contract of via onderaanneming.

Krijg je de goedkeuring van de RVA? Dan klop je daarmee aan bij je sociaal verzekeringsfonds, zodat je kan aansluiten in bijberoep.

De partner met wie je gehuwd bent of wettelijk samenwoont mag gerust een handje toesteken. Voor feitelijk samenwonenden is de situatie net iets anders, want dan sluit je partner aan als zelfstandig helper. Zo kan hij of zij de administratie van jouw schouders nemen. Je eenmanszaak hoort zo’n beetje bij het huishouden, en jullie mogen de taken daarin verdelen.

Als je partner een job heeft of hij/zij een uitkering krijgt, beschouwt de wet hem of haar niet als zelfstandige, waardoor een aansluiting niet nodig is. Zonder job of uitkering is dat dus wel het geval. Let wel, dit geldt enkel voor gehuwden en wettelijk samenwonenden.

De kaarten liggen anders wanneer je een vennootschap opstart. Dan moet je partner een functie hebben in de vennootschap om mee te mogen werken. Mede-zaakvoerder of werkend vennoot ligt dan voor de hand.

Dat kan, onder de volgende voorwaarden:

• Je staat minstens halftijds onder contract en presteert in één kwartaal minstens 235 uren.
• Je hebt de allereerste dag van je bijberoep een contract als loontrekkende.
• Ook de laatste dag van het kwartaal moet je minstens halftijds onder contract staan.

Is dat niet het geval? Dan sluit je aan in hoofdberoep.

Neem bijvoorbeeld het geval van Thomas. Hij doet al jaren regelmatige opdrachten voor een interimkantoor. Is er geen werk, dan zit hij thuis en wijdt hij zich aan zijn passie: interieurdecoratie.

Een goede vriend vraagt hem om zijn nieuwe loft in te richten. Daarom wil Thomas starten in bijberoep. Hij schrijft zich in als zelfstandige op 5 juli, de dag waarop hij met de werken begint.

Zijn volgende voltijds interimwerk begint pas op 19 juli. Op de allereerste dag van zijn zelfstandige activiteit heeft Thomas dus geen contract als loontrekkende. Daarom wordt hij voor het kwartaal van juli tot september beschouwd als zelfstandige in hoofdberoep – ook al werkt hij de rest van het kwartaal weer via interim.

Dat is het geval wanneer je het ondernemingshoofd van een eenmanszaak helpt of vervangt. Je doet dit zonder een arbeidsovereenkomst af te sluiten, dus als zelfstandige. Je kan zowel in hoofdberoep als in bijberoep helper zijn.

Het ondernemingshoofd van de eenmanszaak hoeft geen familie van jou te zijn. Is je zaak gevestigd in Brussel of Wallonië, en wil jij ondernemersvaardigheden aantonen? Dan is die familieband wel vereist.

Aansluiten als helper is verplicht in de volgende gevallen:

• je bent ouder dan 20 jaar of gehuwd;
• je bent geen student meer met recht op Groeipakket (de vroegere kinderbijslag);
• je werkt regelmatig als zelfstandige, met een totaal van meer dan 90 dagen per jaar.

Je kan geen helper zijn in een vennootschap. Werk je daar zonder arbeidsovereenkomst? Dan ben je een werkend vennoot. Ook dan moet je als zelfstandige aansluiten bij een sociaal verzekeringsfonds.

Neem je voltijds ouderschapsverlof, voltijds verlof voor medische bijstand of voltijds palliatief verlof? Dan krijg je daarvoor een uitkering. De sociale zekerheid beschouwt deze uitkering als een “volwaardig statuut” en houdt een bijdrage af. Daarom sluit je aan in bijberoep wanneer je start als zelfstandige. Je sociale bijdragen zijn dan puur “solidariteitsbijdragen”.

Neem het zekere voor het onzekere: pols bij de instelling die je uitkering uitbetaalt of je een zelfstandige activiteit mag starten. Doe je dat niet, dan kan je de uitkering verliezen. In dat scenario heb je geen volwaardig statuut meer, waardoor je zelfstandige activiteit automatisch je hoofdberoep wordt. Dan moet je de minimumbijdrage als zelfstandige in hoofdberoep betalen om in orde te blijven met de sociale zekerheid.

Neem je deeltijds thematisch verlof? Dan bestaat de kans dat je geen uitkering krijgt wanneer je zelfstandig bent in bijberoep. Klop ook in dat geval aan bij je uitbetalingsinstelling, zodat je geen enkel risico neemt.

Een uitkering voor loopbaanonderbreking of tijdskrediet is geen thematisch verlof. Het gaat dus niet om “volwaardige statuten”, waardoor je niet kan starten in bijberoep.